Jest to druga część artykułu poświęconego anemii. Z pierwszej części dowiesz się, czym jest anemia, jakie są jej objawy, jakie badania należy wykonać i kiedy należy pójść do lekarza. Dużo też pisałam o diecie w anemii z niedoboru żelaza. Tutaj omówię tą rzadziej występującą anemię, czyli megaloblastyczną.
Anemia megaloblastyczna może wynikać z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego. Aby ją zdiagnozować należy wykonać morfologię. W wynikach laboratoryjnych oprócz obniżonej hemoglobiny można zaobserwować duże krwinki- MCV>100fl.
Anemia z niedoboru witaminy B12
W przypadku witaminy B12 przyczyną jej niedoboru najczęściej nie jest jej niedobór w diecie (oprócz źle prowadzonej diety roślinnej), ale problemy z jej przyswajaniem. Dzieje się tak w chorobie Adisona-Biermera. Inne przyczyny to zakażenie Helicobacter pylori, stany po operacjach na przewodzie pokarmowym, choroba Leśniowskiego-Crohna, przewlekłe zapalenie trzustki, SIBO, stosowanie leków takich jak metformina czy hamujących wydzielanie soku żołądkowego (np. w leczeniu refluksu).
Oprócz objawów charakterystycznych dla anemii (wróć do pierwszej części artykułu) może się pojawić utrata smaku, pieczenie języka, utrata łaknienia, zmniejszenie masy ciała, nudności, biegunka, zaparcia. Dochodzi do objawów neurologicznych takich jak parestezje palców rąk i nóg (mrowienie), drętwienie kończyn, osłabienie wzroku, niestabilność chodu, W ciężkich przypadkach pojawiają się objawy psychiatryczne: zaburzenia funkcji poznawczych, depresja, niestabilność emocjonalna, urojenia, zespół otępienny.
W diagnostyce oprócz morfologii wykonuje się badanie poziomu witaminy B12. Lepszym badaniem jest oznaczenie kwasu metylomalonowego, jednak jest to badanie drogie i mało dostępne.
Do grupy ryzyka tej niedokrwistości należą:
- osoby starsze- wraz z wiekiem dochodzi do pogorszenia przyswajania witaminy B12.
- Osoby stosujące metforminę w leczeniu cukrzycy typu 2 i insulinooporności powinny co roku oznaczać poziom witaminy B12.
- Stosujące leki zobojętniające w chorobie refluksowej
Dieta
Witamina B12 występuje naturalnie wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Niektóre produkty jak napoje roślinne, tofu są w nią wzbogacane, jednak osoby na diecie roślinnej muszą ją suplementować. Jeśli pijemy napoje roślinne fortyfikowane to warto pamiętać, aby każdorazowo wstrząsnąć kartonem przed użyciem, aby wapń i witaminy „podniosły się” z dna opakowania.
Zapotrzebowanie na witaminę B12 dla osoby dorosłej- 2,4 ug
Witamina B12 jest odporna na obróbkę kulinarną, straty sięgają 7-30%. Jednak pomimo istnienia dobrych źródeł pokarmowych i wysokiej stabilności w momencie pojawienia się niedoborów należy ją uzupełniać lekiem. Nie jest możliwe uzyskanie w sposób konwencjonalny dawek leczniczych. Dieta w tym przypadku ma działanie jedynie pomocnicze i ma zapobiegać nawrotom. Tak jak wyżej wspomniałam ciężko odróżnić bez badania czy mamy do czynienia z niedodokrwistością w wyniku niedoboru B12 czy kwasu foliowego, dlatego warto wybrać się do lekarza. Branie witaminy B12 na własną rękę może zamaskować niedobór kwasu foliowego i opóźnić właściwą diagnozę
Anemia z niedoboru kwasu foliowego
Niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego najczęściej dotyczy starszych osób i może współwystępować z niedoborem B12 co dodatkowo utrudnia diagnozę.
Najczęstszą przyczyną jest niedostateczna podaż folianów z dietą, alkoholizm (już po 2 miesiącach nadużywania alkoholu), niedożywienie, całkowite żywienie pozajelitowe, zaburzenia wchłaniania, jakie występują w celiakii i chorobie Leśniowskiego- Crohna. Niedobór kwasu foliowego obserwuje się również u niemowląt karmionych mlekiem kozim, w chorobach wątroby i przy dializach otrzewnowych. Bardzo szczególną grupą są kobiety ciężarne, u których niedobór kwasu foliowego w pierwszych tygodniach ciąży może prowadzić do wystąpienia wad cewy nerwowej u dziecka. Niedoborem są również zagrożone kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną
Objawy anemii są identyczne jak wynikające z niedoboru witaminy B12, jedynie nie pojawiają się objawy neurologiczne.
Dieta
Kwas foliowy jest bardzo kapryśną witaminą. Z diety przyswaja się jedynie 30-40 % folianów. Dla odmiany z preparatów farmaceutycznych 70-80%, dlatego kobiety planujące ciąże powinny zdecydować się na suplement. Foliany są wrażliwe na światło, temperaturę, krojenie. Ważne jest, aby ograniczać straty poprzez jak najczęstsze spożywanie warzyw na surowo lub zaraz po przygotowaniu. Jeśli gotujemy to krótko, a przechowujemy w chłodnym i ciemnym miejscu. Tak jak przy witaminie B12, zanim zaczniemy coś brać powinniśmy udać się do lekarza. Zawsze należy ustalić przyczynę anemii. Twu, twu, odpukać niedokrwistość może być wynikiem raka jelita grubego, o którym nie wiemy. Suplementując na własną rękę kwas foliowy możemy przyspieszyć rozrost nowotworowy.
Zapotrzebowanie na kwas foliowy dla dorosłej osoby to 400 ug. Warto pamiętać, że straty wynoszą 60-70% więc należy go dostarczyć odpowiednio więcej. Więc może jednak warto zaprzyjaźnić się z zielonymi warzywami 🙂
Jeśli interesuje Cie temat anemii, to koniecznie zobacz mój wpis „5 przepisów bogatych w żelazo„